Auteur | CIRDOC-Institut occitan de cultura | |
---|---|---|
Editeur | CIRDÒC-Mediatèca occitana | |
Auteur(s) secondaire(s) | Alranq, Perrine (Théâtre des Origines) Gaspa, Marie (Théâtre des Origines) Wasniowska, Anna (Théâtre des Origines) | |
Sujet | Saint-Jean (fête) Patrimoine oral et immatériel de l'humanité | |
Source | ||
Type de document | Text | |
Langue | fre oci | |
Format | text/html | |
Droits | © CIRDÒC-Mediatèca occitana | |
Réutilisation | Licence ouverte | |
Permalien | http://occitanica.eu/omeka/items/show/14103 | |
Création de la notice | 2017-03-20 Perrine Alsina | |
Mise à jour de la notice | 2019-11-06 SG | |
Accéder à la notice au format |
Se la Sant Joan se festeja lo 24 de junh, sos rituals son ligats al periòde del solstici d’estiu (21-22 de junh) que representa dins l’emisfèri nòrd la nuèit mai corta e lo jorn mai long de l’annada que marca la debuta de l’estiu.
« Las doas Sant-Joan partejan l'an, un jorn plan cort, l'autre plan long. »
La Sant Joan es a l'ora d'ara festejada dins mantuna region de França e a l’estrangièr. Se tròban aital de celebracions d'aquesta fèsta dins Peitau, lo long de Léger, dins Oise, Bresse, Creuse o encara en Bretanha, a Metz, en Gironda e en Charentes mas tanben en Catalonha e en Occitània.
Los tipes de cresenças e de practicas ligadas a aquesta fèsta càmbian en foncion del luòc mas lo periòde, lo fuòc e l’aiga demòran d'elements de basa comuns a totes. Dins d'unes endreches la costuma era de cantar a l'entorn del fuòc (Bretanha), de balançar son enfant per dessús lo fuòc per li assegurar una creissença rapida (Charentes), de virar a l'entorn del fuòc per s’evitar lo mal d'esquina (Bresse) o trapar marit o femna (Creuse), etc.
En Catalonha e a las Isclas Balearas es de tradicion que sián los enfants que preparen lo fuòc de la Sant Joan pendent un mes abans la data en recampar d'objèctes en fusta e los amassar sus la plaça del vilatge o en los escampilhar dins diferents luòcs per pas que les agents de polícia o los pompièrs lors o levèsson e empachèsson lo fuòc d’èsser alucat per de rasons de seguretat. Lor cal doncas desfisar l’interdit amb la complicitat dels adultes per poder alucar aquel fuòc. A d'unes endreches son las dròllas que son encargadas d’alucar lo fuòc. Aprèp, la fèsta pòt començar amb cants, danças, còca e cava. Es tanben de tradicion de faire petardejar qualques petards a aquesta escasença.
La flamba del Canigó es una autra de las tradicions de la Sant Joan en Catalonha creada en 1955 per Francesc Pujades. Se perpetua encara a l'ora d'ara e es devenguda una expression del sentiment popular.
En Occitània, existís tanben una tradicion de la Sant Joan que se pòt dire Sant Jan, Sant Joan, Fèstas Janencas, joanencas… Las caracteristicas d'aquelas fèstas son l’aiga, la culhida d’èrbas de las vertuts, se ditz, magicas a aquesta data (l’aquilèa (milafuèlhas), l’artemisa, lo barbajòu, l'èura, la margarida salvatja, lo trescalam e la sàlvia) e enfin lo fuòc e lo lenhièr que pòt prene formas arquitecturalas diferentas. Es a l'entorn d'aquel lenhièr que se debana la fèsta (cants, danças, sauts per dessús lo fuòc etc.).
Organizats dins l’amira de transmetre los gèstes e las tradicions ligats als fuòcs de la Sant-Joan, d'unes eveniments son estats dempuèi pas gaire integrats dins lo programa Total Festum, çò que permet de lor portar mai de visibilitat. Es entre autre lo cas d’un eveniment organizat a Vilafranca-de-Conflent que los enfants e los aderents de las associacions localas son plan convidats a participar a las festivitats amb d'activitats adaptadas a cadun dels publics.
Las associacions prenon en carga l’organizacion de la davalada de la flamba, aital propausan un eveniment intergeneracional que permet a cadun de prene part a la fèsta e d’integrar e transmetre aqueles rituals.
La Sant Joan d’estiu es una tradicion ancestrala celebrada per un molon de civilizacions que trapa son origina dins la practica del culte al solelh.
Poiriá venir dels cultes cèltas e germanics mas se trapan de traças d'aquelas celebracions dins d’autras regions del monde coma Siria, Fenicia o encara Russia.
La glèisa catolica cristianizèt aprèp aquelas fèstas paganas en remplaçar los ancians dieus pagans per de sants e en enebir d'unes rituals coma los banhs nocturns e las practicas magicas.
Las fèstas de la Sant Joan coneguèron mantunas aparicions e desaparicions mas dempuèi 2006 l’apèl a projèctes Total Festum lançat pel Conselh Regional Lengadòc-Rosselhon e ara perseguit per la Region Occitània / Pirenèus-Mediterranèa a creat las condicions per un fòrt reviscòl dels rituals ligats al solstici d’estiu.
D’un autre costat, son estadas inscritas en 2015 sus la tièra representativa del patrimòni cultural immaterial de l’umanitat de l’UNESCO las fèstas del fuòc del solstici d'estiu dins Pirenèus (França, Andòrra, Espanha).
Aital aquelas fèstas gaudisson de mesuras de salvagarda fòrtas, e d’un contèxte politic e social qu'encoratja lor resurgéncia.
A l'ora d'ara lo Théâtre des Origines, companhiá creada en 2004, a montat un projècte titolat “Temporadas” al dintre del qual son restaurats los rituals festius sasonièrs coma la Sant Joan.
Aquestes espectacles itinerants permeton als partenaris locals e al public de se reapropriar los còdes ligats a aquesta tradicion e de donar o tornar donar de sens a aquelas celebracions.
D’autra part, lo comité international Flamme du Canigou òbra per la transmission e la valorizacion de la tradicion del fuòc de la Sant Joan en Catalonha e al delà.
Sur Occitanica.eu :
- Feux de la Saint-Jean en Occitanie et en Catalogne
- Les fêtes de la Saint-Jean en Occitanie et dans le monde
Sur talvera.org :
- Au sujet du feu de la Saint Jean
- Au sujet de la rosée de Saint Jean
- Au sujet de la Saint Jean
Dans la phonothèque de la Maison méditerranéenne des sciences de l’Homme :
- Au sujet de la Saint Jean
Sur comdt.org :
- À propos du feu de la Saint Jean
- À propos de la Saint Jean
- À propos des fêtes calendaires, où il est aussi question de la Saint Jean
Documents annexes :
- Présentation sur le site du Ministère de la Culture et de la Communication
- Ce qu’il s’en dit sur le site de l’UNESCO
- Acte officiel de décision de classement par l’UNESCO de cet élément sur la liste représentative du patrimoine culturel immatériel de l’humanité
Sus Occitanica.eu :
- Fuòcs de la Sant-Joan en Occitània e en Catalonha
- Las fèstas de la Sant-Joan en Occitània e dins lo monde
Sus talvera.org :
- Al subjècte del fuòc de la Sant Joan
- Al subjècte del rosal de Sant Joan
- Al subjècte de la Sant Joan
Dins la fonotèca de la Maison méditerranéenne des sciences de l’Homme :
- Al subjècte de la Sant Joan
Sus comdt.org :
- A prepaus del fuòc de la Sant Joan
- A prepaus de la Sant Joan
- A prepaus de las fèstas calendàrias, ont es question tanben de la Sant Joan
Documents annèxes :
- Presentacion sul site del Ministèri de la Cultura e de la Comunicacion
- Çò que se'n ditz sul site de l’UNESCO
- Acte oficial de decision de classament per l’UNESCO d'aqueste element sus la tièra representativa del patrimòni cultural immaterial de l’umanitat